1-3 Yaşlar Arasında
Freud’un Psikanalitik Kuramının
Anal Dönem’ine karşılık gelir.
Geliştirdiği Kimlik Duygusu: “Ben Oluşturduğum Şeyim”, “Ben Ne Olacaksam Oyum”
Dönem 1-1,5 yaşlarında başlar ve 3 yaşına kadar sürer. Bu dönemde Haz bölgesi; dışkılama bölgesidir. Dışkılamaya bağlı olarak “Tutma” ve “Bırakma” davranışları yoğundur.
Erikson bu iki davranışın “Tutma” ve “Fırlatma” olarak dışa çıktığını belirtmiştir. Tuvalet eğitiminin son derece önemli olduğu bu dönemde çocuk bu davranışlarını geliştirir ve bu davranışlara temel olarak “İnatçılık” huyu gelişim gösterir veya ortaya çıkar. Çocuk istediği oyuncağı sıkı sıkıya tutarken, istemediği oyuncağı fırlatır. Bu dönemde bu davranışlar geliştirilir.
Çocuk kendi davranışlarını ve ihtiyaçlarını kendisi yapma eğilimindedir.
Çocuk tuvalet eğitiminde azarlanırsa, ayıplanırsa; Utanç ve kendi bedeninden “Kuşku” duyma duygularını geliştirir.
Çocuğun çevresini keşfetmesine izin verilir ve desteklenirse kazanacağı duygu; Özerkliktir.
Örneğin; ayakkabısının bağını bağlamasını öğrenmeye çalışan bir çocuk beklenirse ve kendisi bağlarsa “Özerklik” duygusunu geliştirir ve bağımsız birey olmaya başlar. Ancak sabredilmeyip engellenirse ve ayakkabısı anne-baba tarafından bağlanırsa, yemeği devamlı anne-baba tarafında yedirilirse çocuk bunları kendisinin yapamayacağına inanır ve kendisinden Kuşku ve Utanç duyar.
“Özerklik” boyutunda “Aşırılık”, çocuğun kendisini içtepisel olarak denetleyememesi sonucunu doğurur. Çocuk fazla özerk davranır ve amiyane tabirle “Her Şeye Atlar”. Utanma duygusu olmadan isteklerde bulunur.
“Kuşku” ve “Utanç” boyunda “Aşırılık” ise “Zorlayıcılık”ı doğurur. Böyle kimseler aşırı mükemmeliyetçi olurlar. Yaptıkları her şeyi tam yapmak zorundadırlar ve arayışları hep “En Mükemmel”dir yani “Kusursuz” olandır. Kendi başına karar veremez, saldırgan ve başkaldırıcı olur.
Çocuk bu dönemi sağlıklı geçirmezse, Freud’a göre “Koleksiyoncu” (tutma) veya “Müsrif” (bırakma) olur.