Pragmatizm

Sosyal fobi ve psikoloji üzerine makaleler..(Lütfen yazının kaynağını belirtiniz)
Cevapla
Kullanıcı avatarı
LAYSOS
Mesajlar: 540
Kayıt: 20 Haz 2007, 20:30
Konum: Muğla, Merkez

Pragmatizm

Mesaj gönderen LAYSOS »

Felsefede Faydacılık ya da Pragmatizm hem iyinin teorisi hem de doğrunun teorisidir. İyinin teorisi olarak faydacılık refahcıdır (welfarist). İyi en fazla faydayı sağlayandır ve burada fayda zevk, tatmin veya bir nesnel değerler listesine göre tanımlanır. Bir doğru teorisi olarak ise faydacılık neticecidir (consequentialist). Doğru hareket en yüksek faydayı verendir.

Faydacılık ilk olarak 18. yüzyıl İngiltere'sinde Jeremy Bentham ve diğerleri tarafından öne sürülmüştür. Fakat Epikür (Aipikuros) gibi antik Yunan filozoflarına kadar geri gidilebilir. İlk kez ortaya atıldığında iyi en fazla insana en fazla mutluluğu getiren şey olarak tanımlanmıştı. Ancak daha sonra Bentham iki farklı ve birbiri ile çelişme potansiyeli olan kavram içerdiğinden birinci kısmı atıp sadece “en büyük mutluluk prensibi” demiştir.

Hem Bentham'ın hem de Epikür'ün formulasyonu hedonistik nedenselliğin farklı tipleri olarak düşünülebilir çünkü hareketlerin doğruluğunu sebep oldukları mutluluğa göre ölçüyorlardı ve mutluluğu zevkle tanımlıyorlardı. Ancak Bentham'ın formulasyonu ferdi olmayan bir hedonizmdi. Epikür'ün kişiyi en mutlu eden şeyi yapmasını tavsiye etmesine karşılık Bentham herkesi en mutlu yapacak şeyi yapmayı uygun görüyordu.

John Stuart Mill "Utilitarianism" isminde ünlü (ve kısa) bir kitap yazmıştır. Mill bir faydacı olmasına rağmen bütün zevklerin aynı değerde olmadığını ileri sürmüştür. “Mutsuz bir Sokrat (Sokrates) olmak mutlu bir domuz olmaktan yeğdir” sözü bu görüşünü anlatır.

Faydacılığı eleştirenler bu görüşün birkaç problemi olduğunu söylemişlerdir. Bunlardan biri değişik insanların faydalarının karşılaştırılmasının zorluğudur. İlk faydacıların çoğu mutluluğun felisifik hesap (felisific calculus) ile sayısal olarak ölçülebilip karşılaştırılabileceğine inanıyorlardı ama pratikte bu hiçbir zaman yapılamadı. Değişik insanların mutluluğunun kıyaslanmasının sadece pratikte değil prensipte de mümkün olmayacağı ileri sürülmüştür. Faydacılığın savunucuları bu problemin iki kötü seçenek arasında karar vermek zorunda kalan herkesin karşılaşabileceği bir problem olduğunu söyleyerek karşılık vermişlerdir. Bir milyar insanın ölmesiyle bir kişinin ölmesinin aynı derecede kötü olduğunu söyleyemiyorsanız bu problemi utilitaryanizmi red etmek için kullanamazsınız demişlerdir.

Faydacılık sağduyu ile çeliştiği için de eleştirilmiştir. Örneğin kişi kendi çocuğunun hayatı ile iki yabancının hayatını kurtarmak arasında seçim yapmak zorunda kaldığında kendi çocuğunu kurtarmayı seçecektir. Ama faydacılar iki yabancıyı kurtarmanın gelecekte daha fazla potansiyel mutluluğa sebebiyet vereceğinden tersini tercih etmeyi destekleyeceklerdir.

Daniel Dennett kararlarımızı yönlendirmek için faydacılığın kullanmasının sınırlarını belirlemek için Three Mile adasını örnek olarak kullanır. Bu nükleer santraldaki kaza iyi mi yoksa kötü bir şey miydi? Bu kaza birçok kişi tarafından nükleer enerji politikasına yaptığı etkiler yüzünden yararlı olarak görülmekteydi. (neticede Çernobil kadar kötü bir kaza değildi). Dennett faydacılık açısından tüm kanıtları tartıp bir karara varmak için hâlâ daha erken (aradan geçen 20 yıla rağmen) olduğunu söylemektedir.

Burada söz edilen sıkıntılardan kurtulmak için faydacılığın değişik çeşitleri ortaya atılmıştır. Faydacılığın geleneksel şekli en fazla fayda getiren hareket en iyi harekettir diyen hareket faydacılığıdır. Buna alternatif ise en iyi hareket en fazla faydayı sağlayacak kuralın emrettiği harekettir diyen kural faydacılığıdır.

Örneğin bir kişi yalan söylerse en fazla faydayı elde edeceği bir durumda olsun. Hareket faydacılığına göre en doğru hareket yalan söylemektir. Ama genel kural olarak doğruyu söylemek o kişiye daha fazla fayda sağlayacağını kabul edersek kural faydacılığı açısından doğruyu söylemek gerekmektedir.

bu konuyu daha sonra derinlemesine açıcam, ;)
fade to black
Mesajlar: 2747
Kayıt: 24 Nis 2007, 16:49

Mesaj gönderen fade to black »

Aslinda Epikurus hedonist olarak gorulse de yer yer hedonizmle uyusmayan seyler onermistir, ornegin metanet ve dayaniklilik, geri cekilme. Asil fikir Fiziksel hazlar ve duyulara verilen onemdir bu yuzden bilimsel bakis acisinin babasidir. Bugun ornegin sosyal kuluplerde takilan, ince zevkler ile (ozellikle yeme, icme, muzik gibi duyularla alakali) hayatini dolduran insanlara epikurcu denir ama hedonizmin babasi Kibrisli Xenon'dur yanlisim varsa duzelt lutfen.
freezee
Mesajlar: 196
Kayıt: 29 Mar 2007, 13:27

Mesaj gönderen freezee »

violet yazdı:Aslinda Epikurus hedonist olarak gorulse de yer yer hedonizmle uyusmayan seyler onermistir, ornegin metanet ve dayaniklilik, geri cekilme. Asil fikir Fiziksel hazlar ve duyulara verilen onemdir bu yuzden bilimsel bakis acisinin babasidir. Bugun ornegin sosyal kuluplerde takilan, ince zevkler ile (ozellikle yeme, icme, muzik gibi duyularla alakali) hayatini dolduran insanlara epikurcu denir ama hedonizmin babasi Kibrisli Xenon'dur yanlisim varsa duzelt lutfen.
Çok yanlış şeyler yazmışsın :)
Şaka bi yana, hiçbir şey anlamadım yazdıklarından. Sanırım part time filozof olarak çalışıyorsun :)
SF sanal, dünya gerçek!
fade to black
Mesajlar: 2747
Kayıt: 24 Nis 2007, 16:49

Mesaj gönderen fade to black »

freezee yazdı:Çok yanlış şeyler yazmışsın :)
Şaka bi yana, hiçbir şey anlamadım yazdıklarından. Sanırım part time filozof olarak çalışıyorsun :)
Yoo benimki oylesine bir merak. Kesinlikle asiri bilgili degilim. Belli filozoflar okudum sonralari ilgi alanlarim zenginlestikce fazla acilamadim. Bu da bir yerde iyi, fazla derinlesince depresyona giriyorum... Biraz da light takilmak gerek...
Kullanıcı avatarı
LAYSOS
Mesajlar: 540
Kayıt: 20 Haz 2007, 20:30
Konum: Muğla, Merkez

Mesaj gönderen LAYSOS »

violet sanırım haklısın. bende felsefe bilimi ile uğraşmıyorum ancak
bilimler insanların iyiliği için vardır. felsefede bir bilimdr.
bu yüzden faydalanacağımız şeyleri almamızda hiç bir sakınca yok.
hedonizm ile pragmatizm biraz farklı aslında.
belki gelişmiş halide denebilir.
hedonizm anlık zevkleri doyurmaya yönelik.
ancak uzun dönemde zararlı olabilir.
ancak pragmatizm daha çok sonucun faydalı
olup olmdığını sorar.
xact
Mesajlar: 523
Kayıt: 25 Eyl 2015, 12:05

Re: Pragmatizm

Mesaj gönderen xact »

LAYSOS yazdı:violet sanırım haklısın. bende felsefe bilimi ile uğraşmıyorum ancak
bilimler insanların iyiliği için vardır. felsefede bir bilimdr.
bu yüzden faydalanacağımız şeyleri almamızda hiç bir sakınca yok.
hedonizm ile pragmatizm biraz farklı aslında.
belki gelişmiş halide denebilir.
hedonizm anlık zevkleri doyurmaya yönelik.
ancak uzun dönemde zararlı olabilir.
ancak pragmatizm daha çok sonucun faydalı
olup olmdığını sorar.
Hedonizmin anlık zevkleri doyurmak olduğunu nereden çıkardınız? Zihinsel zevklere daha çok önem veriliyor hedonizmde. Ben birşeyleri öğrenince anlık zevk alıyorum tamam ama o öğrendiklerimi unutuyormuyum? Bilmek bana her zaman tatmin sağlayabilir.
Cevapla